#demianiuk #iwangrozny #teblinka #zbrodniewojenne #ukraina Iwan Demianiuk, również Iwan Groźny z Treblinki, Iwan Martschenko (ang. John Demjanjuk, ukr. Іван Миколайович Дем'янюк, ros. Иван Николаевич Демьянюк, ur. 3 kwietnia 1920, zm. 17 marca 2012[1] w Bad Feilnbach) – ukraiński zbrodniarz wojenny, w czasie II wojny światowej był członkiem utworzonej przez Niemców formacji SS-Wachmannschaften.
Iwan Demianiuk urodził się w Mecherzyńcach Dębowych koło Koziatyna w Ukraińskiej SRR jako syn Mikołaja Demianiuka oraz Olgi Martschenko (w czasie pracy w obozach miał używać właśnie nazwiska panieńskiego matki, aby później trudniej było go zidentyfikować).
Według stawianych mu zarzutów, w czasie II wojny światowej służył w Armii Czerwonej i został wzięty do niewoli niemieckiej. Jako jeniec wojenny miał zgłosić się do pomocy[potrzebny przypis] SS i zostać skierowany do służby w obozach koncentracyjnych, po przeszkoleniu w obozie szkoleniowym SS w Trawnikach. Demianiuk miał być strażnikiem w obozach w Trawnikach, Sobiborze, Treblince i Flossenbürgu, gdzie miał obsługiwać komory gazowe i miał być nazywany „Iwanem Groźnym” ze względu na szczególne okrucieństwo, brak jednak źródeł to potwierdzających.[potrzebny przypis]
Po wojnie Demianiuk uciekł do USA, gdzie zamieszkał w Seven Hills, miasteczku niedaleko Cleveland. W 1958 roku otrzymał amerykańskie obywatelstwo, którego został pozbawiony w 1983 roku. W roku 1986 został deportowany do Izraela, gdzie stanął przed sądem i w 1988 został skazany na śmierć. W roku 1993 został jednak oczyszczony z zarzutów w procesie rewizyjnym przez Sąd Najwyższy Izraela. Wtedy stwierdzono, że „Ivanem Groźnym” jest inna osoba (w ustaleniu tego, pomogły zeznania strażników obozu w Treblinkach), co ostatecznie zostało obalone, lecz dopiero po śmierci Demianiuka.
W 1998 roku przywrócono mu obywatelstwo amerykańskie, lecz utracił je ponownie w roku 2004.
W roku 2008 niemiecki Główny Urząd Ścigania Zbrodni Narodowosocjalistycznych wystąpił o ekstradycję Demianiuka na podstawie nowo odnalezionych dokumentów. Wynikało z nich, że Demianiuk osobiście kierował transporty Żydów do komór gazowych w Sobiborze[4][5]. 7 maja 2009 Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych odrzucił apelację Demjaniuka, 8 maja 2009 został oddany w ręce agentów imigracyjnych i dwa dni później został przewieziony ze swojego domu na przedmieściach Cleveland do budynku władz federalnych w Cleveland. Według doniesień mediów, Demjanjuk miał być niezwłocznie przewieziony specjalnym samolotem do Monachium i postawiony przed niemieckim wymiarem sprawiedliwości. W dniu 12 maja 2009 został deportowany do Niemiec[8], a miesiąc później 13 lipca został formalnie oskarżony o współudział w 27 900 morderstwach. Lekarze zgodzili się na postawienie oskarżonego przed sądem, jednak zalecili, aby przesłuchania ograniczyły się do dwóch półtoragodzinnych sesji dziennie[9].
30 listopada 2009 w Monachium rozpoczął się proces, podczas którego obrońca Demianiuka zarzucił sędziom i prokuraturze stronniczość. 12 maja 2011 Demianiuk został uznany za winnego współudziału w masowej zagładzie Żydów w obozie w Sobiborze, za co został skazany przez sąd na pięć lat więzienia przy wniosku prokuratury o sześć lat pozbawienia wolności. Demianiuk był obecny na ogłoszeniu wyroku]. Iwan Demianiuk zmarł 17 marca 2012 w bawarskim domu opieki, przed zakończeniem postępowania apelacyjnego, dlatego zgodnie z niemieckim prawem pozostaje on niewinny zarzucanych mu czynów.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Iwan_Demianiuk