Po dłuższej przerwie wracam z nowym wpisem na temat języka rosyjskiego. Tym razem nie o samym języku, a trochę o tym jak wyglądają media w Rosji.

W zasadzie, to większość wygląda tak, że trudno tego słuchać czy czytać z powodu niskiej jakości materiałów, wszechobecnej propagandy i manipulacji. Powiedzieć "jest źle", to mało, bo do tego dochodzi obsesyjne wręcz niesłabnące zainteresowanie "wielką wojną ojczyźnianą", zwaną po prostu Drugą Wojną Światową dla reszty świata.

Żeby nie być gołosłownym, czytając to co Izwiestija pisze o Nawalnym, dowiemy się m.in., że to rosyjscy medycy go uratowali, że Berlin nie przesłał Moskwie danych o jego leczeniu, albo że został oskarżony o defraudacje pieniędzy. Jeśli to mało – notorycznie nazywają go "bloggerem". Te kawały o Radiu Erewań ani trochę nie są przesadzone.

Czy w tej beznadziei jest cokolwiek wartościowego? O dziwo, jeżeli się dobrze poszuka, to jest. Istnieje kilka niezależnych od Putina źródeł informacji i one trzymają lepszy poziom. Wybrałem jedno, moje ulubione:
Nowaja Gazieta to gazeta działająca w Mokswie znana ze swoich reportaży obnażających korupcję w Rosji. Są tak dobrzy w tym, że już sześciu z nich przypłaciło to życiem. Poza tym tworzą ciekawe reportaże na przeróżne tematy; kiedyś czytałem o Dżankoju, w którym życie opustoszało po zajęciu Krymu przez Rosję, a całkiem niedawno natrafiłem na smutny artykuł o Giurmi w Armenii, które od 32 lat jest kompletnie zrujnowanym miastem. Oryginalne, apolityczne materiały, przedstawiające coś, o czym pewnie nigdy bym się nie dowiedział z innych źródeł.

Potrafią także w wesołym stylu krytykować absurdy istniejące w ich kraju. Kiedy jedyny rosyjski lotniskowiec płynął nad morze śródziemne, to pisali o nim tak:
Rejs zajął mu prawie miesiąc, a średnia prędkość wynosiła mniej niż 9 węzłów. Nieco ponad tysiąc lat temu wikingowie na drakkarach szybciej przepływali tę trasę przy korzystnym wietrze.
#rosyjskizdetharonem #rosja #politykazagraniczna

14

Kontynuacja wczorajszego wpisu o akcentach w języku rosyjskim. Jak pisałem poprzednio, zmienny akcent jest źródłem wielu problemów dla osób uczących się tego języka, a w skrajnych przypadkach przez źle postawiony akcent diametralnie zmienia znaczenie słowa.

Przykładem niech będzie fragment rosyjskiego przekładu wiersza Cypriana Kamila Norwida pt. "Fortepian Szopena":
«Смотри, органы в костёле, смотри!»
"Patrz, organy u Fary; patrz!"

W zależności od tego jak przeczytamy słowo organy («органы») to zdanie to ma dwa znaczenia.
Jeżeli będzie to «орга́ны» (czyli argAny), to mamy na myśli instrument.
Jeśli jednak «о́рганы» (czyli Organy), to mamy na myśli... takie ludzkie organy. W wierszu zdecydowanie nie o to chodziło

Z jednej strony sprytne, że w ten sposób unika się dwuznaczności, ale z drugiej, po polsku organy, czy po angielsku organs, też mają wiele znaczeń, ale przecież sam kontekst wystarczy, żeby zrozumieć o czym jest mowa.

Do tego w rosyjskim ta dwuznaczność i tak pozostaje, bo «орга́н» to nie tylko instrument, ale także i broń, a «о́рган» to też «госуда́рственный о́рган», czyli "organ państwowy".
#rosyjski #rosyjskizdetharonem

7

Dzisiaj napiszę trochę o oczach po rosyjsku i znów o akcencie. To ostatnio mój ulubiony temat, jako że sam mam z tym dużo problemów.

Istnieje całkiem sporo słów, których znaczenie zmienia się w zależności od tego, gdzie leży akcent. Jednym z nich jest «гла́з», czyli oko.

W dopełniaczu (kogo? czego?) przyjmuje on formę «гла́за».
Przykład:
«Челове́к без одного́ гла́за»
"Człowiek bez jednego oka"

Ale w mianowniku i bierniku będzie:
«Я нарисова́л глаза́»
"Narysowałem oczy"

«Посмотри́ мне в глаза́»
"Spójrz mi w oczy"

Nie jest to straszny błąd, jeżeli akcent będzie w innym miejscu, bo to nadal to samo słowo, i można się domyśleć z kontekstu, że chodzi o oko w liczbie mnogiej lub pojedynczej. Ale nie zawsze tak jest. Następnym razem napisze o słowie, które w zależności od kontekstu zmienia swoje znaczenie
#rosyjski #rosyjskizdetharonem

6

Kolejny wpis o rosyjskim z cyklu "ten okropny akcent". Tym razem napiszę o jednej prostej zasadzie dotyczącej litery «ё» i niestety, wyjątku od niej.

Zasada ta jest bardzo prosta: jeżeli w słowie występuje litera «ё», to akcent zawsze pada na sylabę, w której się ona znajduje. Proste? Przykładowo, w poniższym zdaniu wszystkie słowa są jednosylabowe, a akcent w «пришёл» pada na «ё».

«Ко мне пришёл друг.»
"Przyszedł do mnie kolega."

Są jednak dwa problemy. Pierwszy jest taki, że ludzie piszący po rosyjsku są leniwi i często zamiast «ё» piszą «е». W takim razie nie tylko musimy wiedzieć, że właśnie tam jest akcent, ale także to, żeby "je" «е» czytać jak "jo" «ё».

Drugi problem to wyjątek od tej zasady, wedle którego w złożonych słowach akcent jednak może paść na inną sylabę.

«Он мо́жет умножа́ть в уме́ трёхзна́чные чи́сла.»
"On może mnożyć w głowie trzycyfrowe liczby."

W słowie «трёхзна́чные», które jest zlepkiem dwóch słów, akcent pada na a.
Przykład wzięty z tej strony, na której są całkiem fajne materiały do nauki: https://verymuchrussian.com/kruto/
#rosyjski #rosyjskizdetharonem

7

Kilka osób pisało o tym, żebym pisząc rosyjskie słowa podawał też ich wymowę po łacińsku. Mógłbym, ale... zamiast tego chcę Was zachęcić do tego, żeby mimo wszystko nauczyć się grażdanki:
• Nauczenie się czytania po rosyjsku to najważniejszy moment nauki tego języka, ważniejszy niż znajomość słów czy gramatyki, dlatego zazwyczaj jest tym, od czego zaczyna się naukę.
• Umiejąc czytać rosyjskie literki możemy się zdziwić, że coś, co było dla nas zagadkowym ciągiem dziwnych znaczków, jest w rzeczywistości znajomo brzmiącym słowem.
• Liter nie jest dużo, nauka ich wszystkich to zaledwie jeden weekend.
• Żeby czytać płynnie i bez myślenia, co dana literka oznacza, trzeba więcej czasu, bo około miesiąca, ale nawet po tym weekendzie będziesz w stanie przeczytać wszystko, tylko powoli.
• Jako bonus, ukraiński, białoruski, serbski czy bułgarski też są zapisane podobnym alfabetem, z pewnymi różnicami, ale będąc uzbrojonym w znajomość polskiego i grażdanki można co nieco zrozumieć. Na przykład, że Białoruskie «як справы» to po prostu "jak sprawy".

Jak się uczyć alfabetu? Na przykład można ćwiczyć go tutaj:
https://learnrussian.rt.com/alphabet/
https://learnrussian.rt.com/phonetics/

Jeżeli jeszcze nie przekonałem, że warto, to zagadka, co oznacza to zdanie?
«где раки зимуют»
A po usłyszeniu? https://forvo.com/word/%D0%B3%D0%B4%D0%B5_%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B8_%D0%B7%D0%B8%D0%BC%D1%83%D1%8E%D1%82/#ru
#rosyjski #rosyjskizdetharonem

11

Jak wyrażać emocje po rosyjsku bez przekleństw? Można na przykład powiedzieć «блин!», które używane jest mniej więcej tak jak nasze "kurczę!".

Nawet sposób jego powstania jest podobny. Тak jak nasze kurdę / kurczę jest pewnego rodzaju niewulgarnym zastępstwem słowa określającego kobietę lekkich obyczajów, tak «блин» powstał na identycznej zasadzie ze słowa «блядь», będącym wulgarnym określeniem dla kobiety takiej samej profesji.

«Блин, я забыл свой пароль»
"Kurdę, zapomniałem swojego hasła"

Poza tym «блин» w normalnym użyciu oznacza po prostu rosyjski naleśnik.

«Есть блины гораздо легче, чем ломать мозги над ними»
Znacznie łatwiej jeść naleśniki, niż łamać sobie głowę nad nimi.

Anton Czechow, z opowiadania "Bliny"
https://ostrovok.de/p/chekhov/bliny.html
#rosyjski #rosyjskizdetharonem

10

W przeciwieństwie do języka polskiego, w języku rosyjskim nie ma zasady, że akcent w słowie zawsze pada na przedostatnią sylabę. Żeby nie było zbyt łatwo, lokalizacja akcentu zmienia wymowę też w taki sposób, że wszystkie nieakcentowane «о» zamieniają się na «а».

Przykłady:

«больни́ца» to szpital, wymawia się trochę jak "balnica"
https://forvo.com/word/%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0/#ru

«бо́льно» to boleśnie, wymawia się trochę jak "bolna"
https://forvo.com/word/%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE/#ru

Dwa, na pierwszy rzut oka podobne słowa zaczynające się na «больн-», ale jednak wymawiane inaczej ze względu na położenie akcentu.
#rosyjski #rosyjskizdetharonem

11

Ciekawe rosyjskie słowo to «досу́г», oznaczające wolny czas. Ciekawe z tego względu, że u nas to pojęcie jest wyrażane kilkoma słowami takimi jak wolny czas, czy czas po pracy, podczas gdy po rosyjsku to po prostu «досуг».

Podobnie jest po angielsku, gdzie «досуг» można przetłumaczyć jako "leisure".

Forma «свободное время», czyli wolny czas, także jest używana w rosyjskim i oznacza dokładnie to samo, co «досуг».

Słowo to najczęściej jest używane jako «на досуге», z akcentem na «у»:
https://ru.forvo.com/word/%D0%BD%D0%B0_%D0%B4%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B3%D0%B5/

Какой знаменитый русский химик на досуге делал чемоданы?
Jaki znany rosyjski chemik robił walizki w wolnym czasie?

(to Mendelejew, naprawdę je robił i był w tym dobry, jeżeli wierzyć internetowi)
#rosyjski #rosyjskizdetharonem

8

Czy można skrócić w jakiś sposób "teraz"? Po rosyjsku można. Wiele osób zamiast «сейчас» mówi «щас». Nie mam pojęcia co robią z tym nadmiarem czasu zaoszczędzonym poprzez niewymawianie jednej sylaby

W Internecie można nawet spotkać ludzi, którzy tak piszą, nie przejmując się zupełnie tym, że nie jest to do końca poprawna forma. W artykułach z gazet zawsze będzie «сейчас», ale pisząc z ludźmi, prędzej niż później spotka się formę «щас».

Przykłady użycia:
Я щас смотрю сериал «Друзья» на английском.
Oglądam teraz serial "Przyjaciele" w języku angielskim.
#naukajezykow #rosyjski #rosyjskizdetharonem

8

Akcent w języku rosyjskim jest wyjątkowo ważny. Najbardziej prozaiczny powód jest taki, że przy złym akcentowaniu ludzie będą mieli lekki problem w zrozumieniu nas, ale są też przypadki, w których akcent definiuje co dane słowo znaczy.

Przykładowo, за́мок to zamek, taki jak zamek w Malborku, a замо́к to zamek w drzwiach.

W pisanym języku rosyjskim akcenty są zaznaczane tylko w książkach do nauki języka, czy w definicji słów. Zatem w piśmie oba zamki to będzie po prostu замок, podobnie jak u nas. Słowa są na tyle różne, że z kontekstu wiadomo o czym mowa. Natomiast wymowa obu słów jest różna:

Oto zamek, jako budynek:
https://forvo.com/word/%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%BA_%28%D0%BA%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C%29/#ru

A oto zamek, jako urządzenie:
https://forvo.com/word/%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%BA_%28%D1%83%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE%29/#ru
#naukajezykow #rosyjski #rosyjskizdetharonem

11