Wolna wola to z definicji możliwość swobodnego wyboru między różnymi możliwymi kierunkami działania, lub "zdolność psychiczna człowieka do świadomego i celowego regulowania swego postępowania".
Jakiś czas temu rozmawiałem z @suko , który zainicjował temat wolnej woli, aczkolwiek nie bardzo umiałem wyciągnąć jakiejś konkretnej wiedzy z głowy. Rozważanie na ten jakże złożony, niestabilny i filozoficzy temat nie jest łatwą sztuką. Ta konwersacja zainspirowała mnie do napisania tej krótkiej notatki.
Przez długi czas, przynajmniej od Oświecenia, kiedy filozofowie zaczęli wyskakiwać jak muchy, jednym z najczęściej dyskutowanych pytań było to, czy ludzie naprawdę mają wolną wolę. Z jednej strony ludzie mają bardzo silne uczucia do wolności. Mamy sentyment do poczucia wolnej woli i uważamy to pojęcie za ideał. Wierzymy nawet, że cywilizacja, jaką znamy, zależy od tej wolnej woli i jej utrata będzie miała katastrofalne konsekwencje. Zbudowaliśmy wiele aspektów społeczeństwa w oparciu o założenie, że mamy wolną wolę. Jeśli odbierzemy wolną wolę, społeczeństwo stanie na chwiejnym gruncie. Znaczna większość ludzi wierzy, że istnieje wolna wola. Niektórzy pokusiliby się o stwierdzenie, że alternatywy są zbyt przerażające, aby je rozważać.
Nauka w dzisiejszych czasach śmielej twierdzi, że tak naprawdę nie ma wolnej woli; że wszystkie ludzkie zachowania można wyjaśnić precyzyjnymi prawami przyczyny i skutku, reakcjami chemicznymi w mózgu, genami czy wydarzeniami w życiu (szczególnie we wczesnym dzieciństwie). Ta zmiana w postrzeganiu jest implikacją rewolucji intelektualnej, która rozpoczęła się około 150 lat temu, kiedy Karol Darwin po raz pierwszy opublikował "O pochodzeniu gatunków". Jeśli wyewoluowaliśmy, to zdolności umysłowe, takie jak inteligencja, muszą być dziedziczne. Ale używamy tych zdolności - które niektórzy mają w większym stopniu niż inni - do podejmowania decyzji. Więc nasza zdolność do wyboru naszego losu nie jest wolna, ale zależy od naszego biologicznego dziedzictwa. Wniosek, który prześladuje mnie już od dłuższego czasu i z którym się w pełni zgadzam brzmi tak: im wyższa inteligencja, tym silniejsza wolna wola.
Nie wybrałeś swoich rodziców, czasu ani miejsca swojego urodzenia. Nie wybrałeś swojej płci ani większości swoich doświadczeń życiowych. Nie miałeś żadnej kontroli nad swoim genomem ani rozwojem twojego mózgu. A teraz twój mózg dokonuje wyborów na podstawie preferencji i przekonań, które zostały wbite w niego przez całe życie - przez twoje geny, twój rozwój fizyczny i psychiczny od momentu poczęcia i interakcje, które miałeś z innymi ludźmi, wydarzenia, zbiegi okoliczności i pomysły.
Niegdyś negowanie wolnej woli spotykało się oczywiście z wątpłą przychylnością, ale obecnie już nie tak bardzo. Skanery mózgu pozwoliły nam zajrzeć do naszych mózgów i zobaczyć sieci neuronów, które uruchamiają się, gdy podejmujemy nasze decyzje. Wiele osób wskazuje na badania i eksperymenty amerykańskiego fizjologa Benjamina Libeta z lat 80. XX wieku, które wykazały, że zanim osoba wykona jakąkolwiek czynność, powiedzmy, poruszy nogę, aktywność elektryczna narasta w mózgu, zanim osoba ta świadomie zdecyduje się na ruch. Mózg już zdecydował, że się ruszymy, zanim dokonamy wyboru. Ustalenia te trudno pogodzić z poczuciem, że jesteśmy świadomymi autorami naszych działań. Jeden fakt wydaje się teraz niepodważalny: na kilka chwil, zanim zdasz sobie sprawę z tego, co będziesz robić dalej - czas, w którym subiektywnie wydajesz się mieć pełną swobodę zachowywania się, jak chcesz - Twój mózg już zdecydował, co będziesz robić. Wtedy stajesz się świadomy tej „decyzji” i wierzysz, że jesteś w trakcie jej podejmowania
Powszechnie wiadomo również, że zmiany w chemii mózgu mogą wpływać na nasze zachowanie. Zobacz jaki wpływ mają na nas narkotyki czy alkohol. Naukowcy ustalili nawet, że zmiany w strukturze mózgu powodują wyraźne zmiany w zachowaniu. Zdarzały się przypadki, gdy normalni ludzie stali się psychotycznymi mordercami lub psychopatycznymi pedofilami po rozwinięciu się guzów mózgu. Pasożyt Toxoplasma gondii, którego możemy złapać od kotów, może skłaniać cię do dziwacznych zachowań i uczynić cię bardziej agresywnym.
Jeżeli nasze wybory nie są wolne, czy nadal mają znaczenie? Można by pomyśleć, że jeśli nie mamy wolnej woli, równie dobrze możemy po prostu usiąść i nie robić nic - cieszyć się jazdą naszego niekontrolowanego życia, które rozgrywa się przed nami jak przedstawienia teatralne, których jesteśmy zwykłymi widzami. Ale ważne jest, aby nie mieszać determinizmu - poglądu, że wszystkie wydarzenia są całkowicie zdeterminowane przez wcześniejsze przyczyny - z fatalizmem, poglądem, że jesteśmy bezsilni w obliczu "przeznaczenia". Nasze wybory mają znaczenie. To, co zdecydujemy się zrobić, kształtuje ścieżki, którymi podążamy w życiu. Chodzi o to, że nie możemy decydować, co postanowimy zrobić.
Możesz zmienić swoje życie i siebie samego, poprzez wysiłek oraz dyscyplinę - ale w tym momencie masz ustaloną zdolność do wysiłku. Wybory, wysiłki, intencje i rozumowanie wpływają na nasze zachowanie - ale one same są częścią łańcucha przyczyn, które poprzedzają świadomość i nad którymi nie sprawujemy ostatecznej kontroli. Moje wybory mają znaczenie - i są ścieżki prowadzące do tego, by uczynić je mądrzejszymi - ale nie mogę wybrać tego, co wybiorę.
Więcej podobnych treści znajdziesz pod tagiem #frgtn
https://www.lurker.pl/post/gNAV-viYU - Jak odróżnić umysł otwarty od zamkniętego?
https://www.lurker.pl/post/NNGDacwyl - Trójkąt Retoryczny Arystotelesa: Etos, Patos i Logos.
https://www.lurker.pl/post/p94g4aPFZ - Cztery rodzaje Konformizmu
https://www.lurker.pl/post/2VqtZUhIt - Dlaczego taniec jest ważny w życiu społecznym?
https://www.lurker.pl/p/a46Rz0D8f – Przekleństwo wiedzy
https://www.lurker.pl/p/zkK-A8Nx4 – Efekt obramowania
https://www.lurker.pl/p/dq3mDMWV0 - Luka w empatii
https://www.lurker.pl/post/9324Wjm9g - Efekt potwierdzenia
https://www.lurker.pl/post/Hz7h8BGwO - Prawo trywialności Parkinsona
https://www.lurker.pl/post/gZb-g32DA - Więcej niż chciałbyś wiedzieć: naiwny realizm
https://www.lurker.pl/post/bXxMpu7O- - Świadomość Przemysłowa: Dlaczego cieszę się, że żyje w XXI wieku.
#filozofia #wolnawola #determinizm
Jakiś czas temu rozmawiałem z @suko , który zainicjował temat wolnej woli, aczkolwiek nie bardzo umiałem wyciągnąć jakiejś konkretnej wiedzy z głowy. Rozważanie na ten jakże złożony, niestabilny i filozoficzy temat nie jest łatwą sztuką. Ta konwersacja zainspirowała mnie do napisania tej krótkiej notatki.
Przez długi czas, przynajmniej od Oświecenia, kiedy filozofowie zaczęli wyskakiwać jak muchy, jednym z najczęściej dyskutowanych pytań było to, czy ludzie naprawdę mają wolną wolę. Z jednej strony ludzie mają bardzo silne uczucia do wolności. Mamy sentyment do poczucia wolnej woli i uważamy to pojęcie za ideał. Wierzymy nawet, że cywilizacja, jaką znamy, zależy od tej wolnej woli i jej utrata będzie miała katastrofalne konsekwencje. Zbudowaliśmy wiele aspektów społeczeństwa w oparciu o założenie, że mamy wolną wolę. Jeśli odbierzemy wolną wolę, społeczeństwo stanie na chwiejnym gruncie. Znaczna większość ludzi wierzy, że istnieje wolna wola. Niektórzy pokusiliby się o stwierdzenie, że alternatywy są zbyt przerażające, aby je rozważać.
Nauka w dzisiejszych czasach śmielej twierdzi, że tak naprawdę nie ma wolnej woli; że wszystkie ludzkie zachowania można wyjaśnić precyzyjnymi prawami przyczyny i skutku, reakcjami chemicznymi w mózgu, genami czy wydarzeniami w życiu (szczególnie we wczesnym dzieciństwie). Ta zmiana w postrzeganiu jest implikacją rewolucji intelektualnej, która rozpoczęła się około 150 lat temu, kiedy Karol Darwin po raz pierwszy opublikował "O pochodzeniu gatunków". Jeśli wyewoluowaliśmy, to zdolności umysłowe, takie jak inteligencja, muszą być dziedziczne. Ale używamy tych zdolności - które niektórzy mają w większym stopniu niż inni - do podejmowania decyzji. Więc nasza zdolność do wyboru naszego losu nie jest wolna, ale zależy od naszego biologicznego dziedzictwa. Wniosek, który prześladuje mnie już od dłuższego czasu i z którym się w pełni zgadzam brzmi tak: im wyższa inteligencja, tym silniejsza wolna wola.
Nie wybrałeś swoich rodziców, czasu ani miejsca swojego urodzenia. Nie wybrałeś swojej płci ani większości swoich doświadczeń życiowych. Nie miałeś żadnej kontroli nad swoim genomem ani rozwojem twojego mózgu. A teraz twój mózg dokonuje wyborów na podstawie preferencji i przekonań, które zostały wbite w niego przez całe życie - przez twoje geny, twój rozwój fizyczny i psychiczny od momentu poczęcia i interakcje, które miałeś z innymi ludźmi, wydarzenia, zbiegi okoliczności i pomysły.
Niegdyś negowanie wolnej woli spotykało się oczywiście z wątpłą przychylnością, ale obecnie już nie tak bardzo. Skanery mózgu pozwoliły nam zajrzeć do naszych mózgów i zobaczyć sieci neuronów, które uruchamiają się, gdy podejmujemy nasze decyzje. Wiele osób wskazuje na badania i eksperymenty amerykańskiego fizjologa Benjamina Libeta z lat 80. XX wieku, które wykazały, że zanim osoba wykona jakąkolwiek czynność, powiedzmy, poruszy nogę, aktywność elektryczna narasta w mózgu, zanim osoba ta świadomie zdecyduje się na ruch. Mózg już zdecydował, że się ruszymy, zanim dokonamy wyboru. Ustalenia te trudno pogodzić z poczuciem, że jesteśmy świadomymi autorami naszych działań. Jeden fakt wydaje się teraz niepodważalny: na kilka chwil, zanim zdasz sobie sprawę z tego, co będziesz robić dalej - czas, w którym subiektywnie wydajesz się mieć pełną swobodę zachowywania się, jak chcesz - Twój mózg już zdecydował, co będziesz robić. Wtedy stajesz się świadomy tej „decyzji” i wierzysz, że jesteś w trakcie jej podejmowania
Powszechnie wiadomo również, że zmiany w chemii mózgu mogą wpływać na nasze zachowanie. Zobacz jaki wpływ mają na nas narkotyki czy alkohol. Naukowcy ustalili nawet, że zmiany w strukturze mózgu powodują wyraźne zmiany w zachowaniu. Zdarzały się przypadki, gdy normalni ludzie stali się psychotycznymi mordercami lub psychopatycznymi pedofilami po rozwinięciu się guzów mózgu. Pasożyt Toxoplasma gondii, którego możemy złapać od kotów, może skłaniać cię do dziwacznych zachowań i uczynić cię bardziej agresywnym.
Jeżeli nasze wybory nie są wolne, czy nadal mają znaczenie? Można by pomyśleć, że jeśli nie mamy wolnej woli, równie dobrze możemy po prostu usiąść i nie robić nic - cieszyć się jazdą naszego niekontrolowanego życia, które rozgrywa się przed nami jak przedstawienia teatralne, których jesteśmy zwykłymi widzami. Ale ważne jest, aby nie mieszać determinizmu - poglądu, że wszystkie wydarzenia są całkowicie zdeterminowane przez wcześniejsze przyczyny - z fatalizmem, poglądem, że jesteśmy bezsilni w obliczu "przeznaczenia". Nasze wybory mają znaczenie. To, co zdecydujemy się zrobić, kształtuje ścieżki, którymi podążamy w życiu. Chodzi o to, że nie możemy decydować, co postanowimy zrobić.
Możesz zmienić swoje życie i siebie samego, poprzez wysiłek oraz dyscyplinę - ale w tym momencie masz ustaloną zdolność do wysiłku. Wybory, wysiłki, intencje i rozumowanie wpływają na nasze zachowanie - ale one same są częścią łańcucha przyczyn, które poprzedzają świadomość i nad którymi nie sprawujemy ostatecznej kontroli. Moje wybory mają znaczenie - i są ścieżki prowadzące do tego, by uczynić je mądrzejszymi - ale nie mogę wybrać tego, co wybiorę.
Więcej podobnych treści znajdziesz pod tagiem #frgtn
https://www.lurker.pl/post/gNAV-viYU - Jak odróżnić umysł otwarty od zamkniętego?
https://www.lurker.pl/post/NNGDacwyl - Trójkąt Retoryczny Arystotelesa: Etos, Patos i Logos.
https://www.lurker.pl/post/p94g4aPFZ - Cztery rodzaje Konformizmu
https://www.lurker.pl/post/2VqtZUhIt - Dlaczego taniec jest ważny w życiu społecznym?
https://www.lurker.pl/p/a46Rz0D8f – Przekleństwo wiedzy
https://www.lurker.pl/p/zkK-A8Nx4 – Efekt obramowania
https://www.lurker.pl/p/dq3mDMWV0 - Luka w empatii
https://www.lurker.pl/post/9324Wjm9g - Efekt potwierdzenia
https://www.lurker.pl/post/Hz7h8BGwO - Prawo trywialności Parkinsona
https://www.lurker.pl/post/gZb-g32DA - Więcej niż chciałbyś wiedzieć: naiwny realizm
https://www.lurker.pl/post/bXxMpu7O- - Świadomość Przemysłowa: Dlaczego cieszę się, że żyje w XXI wieku.
#filozofia #wolnawola #determinizm