Dmowski i Piłsudski

Ludzi prostodusznych są miliony, ludzi zdolnych do głębszego myślenia jest niewielu. Dla prymitywnego człowieka złowić złotą rybę w basenie - to efektowne osiągnięcie, ale myśl, że ktoś tę rybę wpierw mozolną pracą wyhodował, przerasta jego pojęcie. Akcja Piłsudskiego miała cechy efektowne, romantycznie teatralne i przez to przemawiała do umysłów i uczuć rzesz, dla których polityczne myślenie jest sprawą zbyt trudną. Piłsudski jest bożyszczem polskich półinteligentów. Akcja Dmowskiego była akcją nieefektowną, szarą, wymagającą zrezygnowania z teatralnych gestów i patosu, wolną od blagi, wolną od podkładu ambicji i pychy, wymagającą skromności i poświęcenia. Mogą ją zrozumieć tylko ludzie naprawdę mądrzy - albo ludzie obdarzeni mocnym i przenikliwym, bezinteresownym narodowym instynktem. To strategia Dmowskiego, która ustawiła naród polski frontem przeciw Niemcom, dała nam zwycięstwo i wyzwolenie.

Na zachodzie, w przeciwieństwie do wschodu, Piłsudski nie dążył do granic etnograficznych. Jego postawa wobec Pomorza i Śląska była rezygnacyjna, jego postawa wobec Poznańskiego co najmniej chwiejna. Jego system był jednostronnie antyrosyjski. Polska byłaby w nim nieuchronnie skazana na rolę wasala niemieckiego. W istocie, to do czego Piłsudski zmierzał sprowadzało się do ustanowienia w środkowo-wschodniej Europie panowania niemieckiego, w którego ramach Polska otrzymałaby ograniczony zakres wolności na szczupłym terytorium swoich dzielnic centralnych. Był to porządek odpowiadający szerzej zakrojonym aspiracjom niemieckim - i odpowiadający także dążeniom tych kół angielskich, które życzyły sobie tego, by Niemcy, wyparte z oceanów i kolonij, miały swobodne ujście dla swojej energii w Europie Wschodniej.

Jędrzej Giertych
#dmowski #polska #jfe