Po II wojnie światowej szacunki dotyczące liczby zamordowanych ewoluowały w zależności od dostępnych danych, polityki historycznej i badań naukowych. Oto jak zmieniały się te liczby w różnych okresach:

1. Pierwsze szacunki (1944–1947)

1944 r. (Rząd RP na uchodźstwie w Londynie):

4,14 mln ofiar, w tym 2,84 mln Żydów 10.

1947 r. (Biuro Odszkodowań Wojennych – BOW, Polska komunistyczna):

6,028 mln ofiar (w tym podobna liczba Polaków i Żydów).

644 tys. zginęło w działaniach wojennych, 5,384 mln – ofiary terroru niemieckiego 10.

Uwaga: Pominięto ofiary sowieckie i mniejszości narodowe (np. Ukraińców, Białorusinów) 10.

2. Lata 50. – 80. XX wieku

1951 r. (Ministerstwo Finansów PRL):

5,085 mln ofiar – niższe szacunki niż BOW, ale nadal bez uwzględnienia represji sowieckich 10.

Propaganda PRL:

Powtarzano liczbę 6 mln ofiar (w tym 3 mln Żydów), choć bez rzetelnych badań. Np. w 1946 r. Jakub Berman arbitralnie dodał "28 tys." do okrągłej liczby 6 mln 5.

3. Lata 90. – rewizja po upadku komunizmu

Ofiary sowieckie:

Szacowano, że ZSRR zamordował ok. 100 tys. Polaków (w tym ofiary Katynia), a represje dotknęły 600 tys. obywateli II RP 10.

Prof. Czesław Łuczak (1994):

1,5 mln Polaków i 2,9 mln Żydów zabitych pod okupacją niemiecką.

500 tys. ofiar na Kresach Wschodnich (w tym ofiary ukraińskich nacjonalistów) 10.

4. Współczesne szacunki (po 2000 r.)

IPN (2009):

5,6–5,8 mln ofiar (w tym 3 mln Żydów). Straty Polski wyniosły 17% populacji – najwyższy odsetek wśród państw walczących 410.

Prof. Andrzej Leon Sowa:

Ok. 2 mln Polaków zginęło w wyniku bezpośrednich działań wojennych i terroru (po odliczeniu migracji i zgonów naturalnych) 10.

Holokaust:

6 mln Żydów w całej Europie (w tym 3 mln z Polski). W Auschwitz zamordowano 1,1 mln osób, w tym 1 mln Żydów 34.

Kluczowe kontrowersje

Polityzacja danych:

W PRL zawyżano liczby ofiar niemieckich, pomijając sowieckie zbrodnie 10.

Brak pełnej dokumentacji:

Naziści niszczyli archiwa, a ZSRR utrudniał dostęp do danych 510.

Różne metodologie:

Np. czy wliczać ofiary głodu lub powojenne migracje 510.

Podsumowanie

Liczby ofiar II wojny światowej wciąż są przedmiotem badań. Najnowsze szacunki IPN (5,6–5,8 mln) uwzględniają zarówno terror niemiecki, jak i sowiecki, ale dyskusje trwają, zwłaszcza w kontekście strat poszczególnych grup narodowych 410.

Więcej szczegółów można znaleźć w archiwach IPN lub publikacjach naukowych, np. "Polska 1939–1945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami